Öz saygı, hayatın her noktasında kişinin kendisine duyduğu saygı ve kendisine verdiği değer hayatının duygusal ve psikolojik yönünden mutluluğunu etkileyen temel bir unsurdur.
Kişinin kendi öz saygısını geliştirmesi onun güçlü, huzurlu ve sağlıklı bir yaşam sürebilmesinin temelini oluşturmaktadır. Öz saygı neredeyse hepimizin hayatını etkileyen önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Duygusal dengeden akademik başarıya, sağlıklı ilişkilerden kişisel doyuma kadar birçok faktörle ilişkilidir. Öz saygı, kişinin kendi iç dünyasını şekillendirirken dış dünya ile daha sağlam ilişkiler kurmalarını sağlayan önemli bir kişilik temelini oluşturur.
Kişide öz saygının eksikliği, olumsuz düşünce kalıplarının düşük öz saygıya sahip kişileri daha çok etkilediği ve daha sağlıksız bir yaşam biçimine yol açabileceği bir ortam yaratmaktadır. Ancak öz saygı geliştirildiğinde, kişisel büyüme, kendine saygı ve daha sağlam sosyal ilişkilerin kapıları aralanmaktadır.
Öz Saygı Nedir?
Öz saygı, kişinin kendi değerini tanıma, anlama ve bu değerini kabul ederek kendisini onurlandırabilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Kişinin kendisiyle barışık olması, kendi yeteneklerine ve becerilerine, duygularına, düşünce kalıplarına, değerlerine ve kendi görünüşüne saygı duyması anlamına gelir.
Öz saygının temel noktası kişinin kendine karşı olumlu bir bakış açısı geliştirebilmesidir. Kişinin kendisini tanıması, güçlü yönlerini fark etmesi, zayıf ve eksik olduğu yönleri göz ardı etmeden kabul edip geliştirmesi öz saygı için atılması gereken ilk adımlardandır. Kişi kendi değerini sadece dışarıya göre belirlemek yerine, kendi içsel değerinin farkına varıp kendi kimliğini geliştirmesi için çabalaması ve bunu kabul etmesi öz saygının sağlam bir temele oturmasına yardımcı olur.
Öz saygı kişinin sağlıklı bir yaşam tarzı oluşturabilmesinin ön koşullarından birisidir. Böylelikle daha sağlıklı ikili ilişkiler kurabilir ve kendi duygusal dengesini daha iyi koruyabilir. Bu noktada yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir.
Öz saygı en basitinde kişinin kendisi ile ilgili olumlu düşüncelere sahip olabilmesiyle başlar. Böylelikle kendi kendisine değer verebilme yeteneğini geliştirir ve kendisiyle ilgili bir başkasının onayına veya yardımına bağımlı olmadan hayatını sürdürmeye devam edebilir. Dış faktörlere bağlı kalmadan kişinin kendi özgün kimliğini geliştirmesine olanak tanır.
Öz saygı aynı zamanda kişinin kendi sınırlarını ve ihtiyaçlarını tanıma yeteneğini de geliştirir. Bir kişi öz saygılı olduğunda veya öz saygı kazandığında kendi ihtiyaçlarına dikkat ederek önem verir ve bu ihtiyaçları karşılamak için gerekli adımları atmaktan geri durmaz. Bu noktada kişi gerektiği yerde kendi sınırlarını çizebilir. Dış faktörlere karşı gerektiğinde kendisini koruyabilir. Öz saygı kişinin kendi yeteneklerine ve becerilerine saygı duymasını da geliştirir. Kişinin kendisine duyduğu güven ile öz saygı bağlantılı kavramlardır. Bir kişi kendisine güvendiği takdirde yeni şeyler denemekten, yeni deneyimlerden ve yeni hedefler belirlemekten ve bu hedeflere ulaşmak için çaba harcamaktan çekinmez. Bu noktada kendi başarılarını ve başarısızlıklarını kabul eder ve her deneyimden iyi ya da kötü ders çıkarmaya açık olur. Öz saygı ile beraber kişi kendisine yapılan eleştiriler ile nasıl başa çıkılması gerektiğini daha iyi bilir. Yapılan eleştiriyi kendi içinde olumlu bir hale dönüştürebilir. Öz saygı, her kişinin hayatı boyunca geliştirebileceği bir özellik olup, kişinin kendini kimliğini keşfetmesi, kendi değerini anlaması ve kendini sevmesi için emek gerektirir. Öz saygı ile beraber kişi kendisine daha fazla değer verirken kendi yeteneklerine, duygusal durumuna, fiziksel görünümüne, ilgi duyduğu alanlara daha çok dikkat eder. Bu konuda kendisini daha da geliştirmek için adımlar atar. Aynı zamanda kendine saygı duyan bir kişi, etrafındaki diğer kişilere karşı saygı duyabilme becerisini geliştirebilir ve sağlıklı ilişkiler oluşturarak toksik ilişkilerden kaçınabilir.
Öz Saygı Neden Önemlidir?
Öz saygı kişinin değerinin farkında olduğu, kendi yeteneklerine ve değerlerine duyduğu inancı ifade eder. Bu nedenle kişinin yaşam kalitesini, ikili ilişkilerini, başarılarını, duygusal durumunu etkiler. Kendi değerinin farkında olan ve kendisini seven bir kişinin duygusal dengesi daha iyi olacaktır. Öz saygının eksikliği birçok psikolojik rahatsızlığın temelini oluşturabilmektedir.
Öz saygı aynı zamanda kişinin kendisine duyduğu güveni de geliştirir. Kendisine güvenen bir kişi hayatında karşılaşacağı zorluklar ile başa çıkabileceğine inanır. Zorlukları daha rahat aşacakları için öz saygıları da gelişecektir.
Öz saygı kişinin ikili ilişkilerini etkiler. Kendine saygı duymayan bir kişi, kendisine kötü davranmaya meyilli kişiler ile daha çok iletişimde olarak toksik ilişkileri sürdürme eğiliminde olabilir. Sağlıklı bir öz saygıya sahip olan kişiler ise kendilerini kötü muameleye maruz bırakan kişiler ile ilişkilerini sürdürme eğiliminde olmazlar ve daha sağlıklı ilişkiler kurma konusunda adım atıp kendilerini geliştirirler.
Öz saygı, kişinin hayatında etkili iletişim için çok önemlidir. Kendine saygı duyan kişiler kendilerini daha iyi ifade edebilirler, arkadaşlık ve aile ilişkileri daha sağlıklı olur. Başkalarının düşüncelerine itiraz etmek yerine onlara da saygı duyarlar. Ancak onlara saygı duyarken kişi kendi hayatını başkalarının hayatları ile kıyaslama eğiliminde olmaz. Hatta kendi kararlarını başkalarından bağımsız bir şekilde verirler. Kendisine saygı duyan birisi kendisine daha iyi bakar. Daha sağlıklı bir yaşam tarzını benimser. Zararlı alışkanlıkların sonucunun daha çok farkında olur. Ve bu zararlı alışkanlıklardan uzak durmak için çaba gösterirler.
Bir kişi kendine saygı duyduğunda, daha fazla öz disipline sahip olur ve kendini motive etmesi daha kolaydır. Bu kişinin hedeflere ulaşmasını daha da kolaylaştırır ve kişiyi daha azimli birisi haline getirir.
İyi bir öz saygıya sahip olan kişiler hayatlarında genellikle daha mutlu, daha olumlu bakış açısına sahip ve duygusal durumları daha dengeli kişilerdir. Bu kişilerin depresyon veya anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklara yakalanma ihtimali daha düşüktür.
Öz saygı kişinin karşılaşabileceği stresli durumlar ile daha iyi başa çıkmasına yardımcı olur. Öz saygıya sahip kişiler hayatlarında karşılarına çıkan zorluklara karşı kendilerine de öz güvenleri yüksek olacağından daha dirençli olurlar. Çabuk pes etmezler ve duygusal durumları olumsuz yönden kolayca etkilenmez.
Öz saygı aynı zamanda kişinin duygusal dayanıklılığı artırır. Kendine saygı duyan kişiler kendisine karşı yapılacak olan olumsuz eleştirilere ve karşılaşacakları zorluklara karşı daha sağlam bir duruşa sahip olurlar. Bu da kişinin zor zamanlarda daha hızlı toparlanmasına yardımcı olur.
Öz saygı, kişinin öğrenmeye ve gelişmeye daha açık olmasını sağlar. Kendine saygı duyan kişiler kendi hatalarıyla yüzleşmekten korkmazlar hatta hatalarından ders çıkarıp hayata karşı daha deneyimli bakarlar. Bu nedenle de daha hızlı öğrenme ve kişisel gelişme fırsatını kendilerine yaratmış olurlar.
Bu yüzden öz saygı kişinin hayatını birçok yönüyle etkileyen temel bir özelliktir. Kişinin kendi değerini ve yeteneklerini anlaması, kabul etmesi ve geliştirmesi kişinin kendi kişisel gelişiminin ilerlemesinde önemli bir etkendir. Öz saygı kişinin genel yaşam kalitesini, duygusal dengesini, etrafındaki kişiler ile ilişkilerini, hayatındaki başarılarını ve psikolojik sağlığını etkileyen önemli ve geliştirilmesi gereken bir özelliktir. Bu nedenle kişinin kendi öz saygısını geliştirmesi, onu koruması ve kişinin kendisinin farkında olması kişiyi hayatında hem psikolojik hem de fiziksel anlamda iyileşmeye götürür.
Öz Saygısı Yüksek Olan Kişilerin Özellikleri
- Öz saygısı yüksek kişiler kendi yeteneklerine ve hayatta alacakları kararlara güvenirler. Bu güven kişilerin hayatlarıyla ilgili karar verirken daha atılgan ve daha cesur olmalarına olanak tanır.
- Olumlu bir bakış açısına sahiptir. Hem kendisine hem de etrafındaki kişilere karşı pozitif bir yaklaşım sergilerler.
- Kendilerini oldukları gibi kabul ederler. Güçlü yanlarının ve zayıf yanlarının farkında olurlar. Bu yönlerini geliştirmek için çaba sarf ederler. Zayıf yönleri için kendilerini suçlamazlar.
- Kendisine karşı öz saygısı olan kişiler başkalarına karşı da saygı duymakta zorluk çekmezler.
- Eleştirilere açık olurlar ve eleştirileri kişisel olarak almazlar. Bunun yerine eleştirileri bir fırsat olarak görüp kendilerini geliştirmeye çalışırlar.
- Sağlıklı bir yaşam tarzı benimserler. Kendilerine hem fiziksel hem de psikolojik yönden iyi bakmaya çalışırlar. Sağlıklı yaşam tarzı sürdürmek, öz saygılarını artırır.
- Kendilerine belirledikleri hedef için çalışırlar ve umutsuzluğa kolay kolay kapılmazlar. Kendilerini ve başarılarını takdir ederler.
- Öz saygısı yüksek kişiler, sağlıklı sosyal ilişkilere sahip olurlar. Başkalarıyla olumlu ve sağlıklı ilişkiler kurarlar.
- Öz saygısı yüksek olan bir kişinin empati yeteneği de gelişmiştir yani başkalarının duygularını anlama ve onları karşı anlayışlı olabilme becerile de gelişmiştir.
- Karşılaşacakları olumsuz durumlar karşısında daha sakin ve çözüm odaklı olurlar. Stres ile başa çıkabilme becerileri gelişmiştir.
- Kişisel inançlarına ve kişisel değerlerine önem ve değer verirler.
- Kendi sınırlarını çizerler ve kendi sınırlarına saygı göstermeyen kişiler ile başa çıkmak için gerektiğinde “hayır” demeyi bilirler.
- Öz saygısı yüksek kişiler diğer kişilere karşı gerektiği yerde destek olma konusunda istekli olurlar. Başkalarının başarılarını rahatlıkla tebrik edebilirler.
Öz saygısı yüksek kişiler kendilerini sevmek, saygı göstermek ve değer vermekle beraber başkalarına da aynı şekilde davranırlar. Bu durum daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına ve daha mutlu, sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olur.
Öz Saygı Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Kişinin kendisini değersiz ve önemsiz bulmasıyla birlikte kendi yeteneklerini ve becerilerini küçümsemesi öz saygı eksikliğinin bir belirtisidir. Başkalarının eleştirilerine aşırı duyarlılık, öz saygı eksikliğinin bir işareti olabilir. Kişi eleştirilere karşı aşırı savunmacı veya aşırı hassas yaklaşarak kırılgan olabilir.
Kişi düşük öz saygı ile beraber kendisine güvenmekte de güçlük çekebilir. Bundan dolayı da sosyal ortamlarda sosyal ilişkilerde çekingenlik yaşayabilir. Kişi kendisini acımasızca eleştirebilir. Kendisini aşağıya çekecek düşünce ve davranışlar sergileyebilir. Bu durum da düşük öz saygıya işaret olabilmektedir.
Öz saygısı düşük olan kişiler başarılı olabileceklerine inanmazlar. Hep başarısız olacağım düşüncesi ile hareket ederler. Olumsuz bir bakış açısına sahiptir.
Kişi kendisine özen gösterme konusundaki ilgisizlik yaşar. Kişisel bakımını ve kişisel gelişimini ihmal etmesi öz saygı eksikliği belirtilerinden olabilmektedir.
Öz Saygı Eksikliğine Örnekler
- Kişinin bir topluluk karşısında konuşma veya sunum yapmaktan çekinmesi ve başkalarının eleştirmesinden ve beğenmeyeceğinden endişe etmesi.
- İş görüşmesine giderken kişinin kendisini başarısız veya yetersiz bulmasından dolayı geri çekilmesi.
- Kişinin bir topluluk içinde sessiz kalması veya fikirlerini özgürce ifade etmekten kaçınması, başkalarının kendi fikirlerini ciddiye almayacağından endişe etmesi.
- Diğer insanların gözünde mükemmel olma baskısı altında olma ve sürekli olarak onların onayını araması.
- Kişinin hatalarını kabul edip ders çıkarması yerine kendisini sürekli olarak suçlama ve eleştirmesi.
- Kişinin kendisini fiziksel görünümü nedeniyle sürekli olarak aşağılaması veya diğer insanlardan daha az güzel olduğunu düşünmesi.
- Kişinin başkalarının ihtiyaçlarını sürekli olarak kendi ihtiyaçlarının önünde tutması ve kendi sınırlarına saygı göstermemesi.
- Öz saygı eksikliği nedeniyle kişinin risk almaktan kaçınması ve yeni fırsatlara kapalı olması.
- Kişinin kendi fikirlerini söylerken sürekli olarak çekinmesi, sürekli olarak yanlış anlaşıldığını düşünerek özür dilemesi.
- Kişinin başkaları tarafından yapılan eleştiriye kapalı olması, bu eleştirileri olumlu tarafından görememesi.
- Kişinin kendi başarılarını hep küçümsemesi ve kendi başarılarını başkalarıyla kıyaslaması.
- Başkalarından daha iyi olabilmek için sürekli kıyas halinde olma ve bu durumdan dolayı stres altında olması.
- Kişinin kendi hatalarını kabul etmek yerine hep dış faktörleri suçlaması.
- Kişinin bir hobi veya ilgi alanı keşfetmek yerine, “Bu konuda iyi olamam” düşüncesi nedeniyle denemekten kaçınması.
- Kişinin geçmiş hatalara sıklıkta takılması ve hep gündeme getirmesi.
Öz Saygıya Örnekler
- Kişinin kendisiyle ilgili olumlu konuşmalar yapıp kendisine olumlu dönütler vermesi.
- Kendi duygu, düşünce ve bakış açısına saygı duyması.
- Kendi fikirlerini ve düşüncelerini önemsemesi.
- İlgi alanlarını ve hobilerini keşfetmesi, zayıf yönlerini geliştirme eğiliminde olması.
- Kendisine özel alan yaratabilmesi.
- Kendi sınırlarının farkında olup gerektiği noktalarda “hayır” diyebilmesi.
- Başkalarını da dikkate alırken kendi ihtiyaçlarını göz ardı etmemesi.
- Tarafına yapılan eleştirileri kendisi için bir gelişim fırsatı olarak görebilmesi.
- Olumsuz düşünceleri olumlu düşüncelere dönüştürebilmesi.
- Kendi başarılarını kutlaması, kendisine fiziken ve ruhen iyi bakması.
Öz Saygı Nasıl Kazanılır?
Öz saygı kişinin kendisini, değer ve inançlarını, duygularını, düşüncelerini, bakış açısını değerli bulması, kabul etmesi ve saygı duymasıyla başlar. Bu durum kişinin kendi yeteneklerini ve becerilerinin farkında olması, değerlerini anlaması ve bu konuda kendine güven duymasıyla ilişkilidir. Öz saygı kişinin çocukluk döneminden itibaren şekillenmeye başlayan bir unsurdur. Yaşam boyunca kişiyle beraber gelişim ve değişim gösterir. Öz saygının gelişiminde aile, arkadaşlar, öğretmenler ve kişinin bulunduğu çevre etkilidir. Olumlu ve öz saygıya sahip bir aile ortamında büyüyen ve gelişen bir çocuk yaşı ilerledikçe kendisine daha çok güven duymaya başlar ve öz saygısı gelişir. Aksi bir durumda olumsuz aile yapısı ve çevresinde büyüyen bir çocuk kendisine yeteri kadar öz güven ve öz saygı duyamayabilir. Öz saygı eksikliği yaşayabilir.
Öz saygı kazanmanın en temel koşulu kişinin kendisini tanımasıdır. Kişi kendi güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olarak kendisini bu şekilde kabul edebilmeli ve kendi kişisel gelişimi için çaba sarf etmelidir. Bu durum kişinin kendisine olan saygısını kazanmasına olanak tanır. Bu aynı zamanda kişinin kendi hedeflerini belirlemesine, becerileri konusunda gelişim göstermesine ve olumlu bir şekilde ilerlemesine yardımcı olabilir.
Öz saygı kazanabilmek için öncelikle olumsuz düşüncelerden uzaklaşabilmek gerekir. Kişi kendisini eleştirebilmeli ancak bunu olumsuz düşüncelerini daha da çoğaltmak için yapmamalıdır. Bu eleştirileri olumlu şekilde alıp kendi gelişimi için olduğunun farkında olmalıdır. Pozitif bir iç konuşma yapması gerekir. Örneğin, “Başarısızım, yine başarısız olacağım” yerine “Başarısızlıklarım da olabilir. Bunlar benim için bir deneyim. Ders çıkarıp daha iyi devam edebilirim” gibi pozitif ifadeler kullanmak, öz saygıyı artırabilir.
Öz saygı kazanabilmenin diğer koşullarından birisi de kişinin kendisini iyi hissetmesidir. Hem fiziksel hem de psikolojik olarak kişi kendisini beslemelidir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek kişinin kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilir. Başkalarına yardım etmek, başkalarını kendi sınırlarını ihmal etmeden mutlu edebilmek kişisel tatmini arttırır. Dolayısıyla öz saygı da gelişebilir. Öz saygı, kişisel başarılarla da güçlenebilir. Kişi kendisine koyacağı ufak hedefleri başardığını gördükçe bu başarıları kutlamalıdır. Bu hedeflere ulaştığında kişinin kendine olan güveni de artar.
Öz saygı, yaşam boyu süre gelen bir duygudur. Her zaman geliştirilebilir. Kişinin kendisini daha iyi hissetmesine ve daha mutlu bir yaşam sürmesine yardımcı olur.
Öz Saygıyı Arttırmanın Yolları
Kendinizi Tanıyın: Öz saygıyı arttırabilmenin en birinci koşulu kişinin kendisini güçlü ve zayıf yönleriyle tanıması ve kabul edebilmesidir. Bu durum kişinin güçlü yanlarını geliştirmesine ve zayıf yanları üzerinde de kendisine düzeltme şansı tanır. Bu da öz saygınızı artırır, çünkü kişi becerilerini ve kendi sınırlarını daha iyi bilir hale gelir. Bu kabul, kendinize olan saygınızın temelini oluşturur.
Duygusal ve fiziksel ihtiyaçları anlayabilmek çok önemlidir. Kişinin kendisini tanıma süreci, olumsuz düşünce kalıplarını fark etmesine ve bu olumsuz kalıpları değiştirmesine yardımcı olabilir. Kişinin kendisine karşı olan olumsuz kalıpları olumlu hale dönüştürdüğünde kendisinde daha pozitif bir öz saygı geliştirebilir.
Aynı zamanda kişinin kendisini tanıması duygusal farkındalık kazanmasına yardımcı olur. Duygusal farkındalık ile beraber hem kendi duygularını hem de etrafındaki kişilerin duygularını daha rahat anlar. İkili ilişkilerin gelişmesine neden olur. Bu durumda öz saygının temelini oluşturmaktadır.
Olumlu Konuşmalar: Kişinin kendisiyle yapacağı olumlu konuşmaları kendisine daha sağlıklı bir öz saygı geliştirmesine yardımcı olur. Olumlu konuşmalar kişinin kendine olan inancın yükselmesine neden olur. Böylelikle kişi kendi yeteneklerine ve değerlerine daha sıkı sıkıya tutunur. Kişinin kendisine karşı “Ben başarılıyım, başarabilirim”, “Ben değerliyim” gibi olumlu ifadeler kullanması öz saygısını olumsuz etkilerden kurtaracaktır.
Negatif bir iç konuşma sürekli olarak kişinin kendisinde endişe ve belirsizlik yaratırken, kişinin kendisine karşı yapacağı olumlu konuşmalar daha rahat ve mutlu bir duygu durumuna neden olur. Bu durum da öz saygının artmasına katkıda bulunabilir.
Kişinin kendisiyle yapacağı olumlu konuşmalar, kişinin daha fazla motivasyon sahibi olmasına yardımcı olabilir. Olumlu ifadeler kullanmak kişinin kendisine ufakta olsa hedefler koymasına ve bu hedeflere ulaştığında başarılarını kutlama konusundaki motivasyonunu geliştirir.
Başarıları Göz Ardı Etmeyin: Kişinin kendi başarılarını hatırlaması ve bu başarılarla gurur duyması kişinin kendisine olan güvenini ve dolayısıyla kişinin kendisine olan öz saygısını arttırır. Başarıları düşünmek, kişinin kendisine yönelik olumlu ifadeler ve düşünceler üretmesine yardımcı olur. Aynı zamanda gelecekteki hedeflere ulaşma konusunda kişinin daha da motivasyon sahibi olmasına olanak tanır.
Başarıları hatırlamak, öz saygıyı artırmanın etkili bir yoludur. Ancak bu, geçmiş başarılara sıkışıp kalmak anlamına gelmemektedir. Aynı zamanda gelecekteki hedeflere odaklanmalı ve yeni başarılar için çalışılmalıdır. Başarıları hatırlamak kişiyi motive eden ve daha sağlıklı bir öz saygı inşa edilmesine yardımcı olan bir araçtır.
Hedefler Belirleyin: Kişi kendisine ulaşılabilir ve anlamlı hedefler koyduğunda, bu hedeflere ulaşma isteği artar. Hedefleri gerçekleştirmek öz saygıyı artırır çünkü başarı görüldüğünde kişinin kendisine duyduğu güven artar. Bir hedefe ulaşmak, yeni beceriler öğrenme veya mevcut yetenekleri geliştirme fırsatlarına yol açabilir. Bu da öz saygıyı artırır. Çünkü kişinin kendisini geliştirdiğini görmek olumlu bir etki yapar.
Hedeflere ulaşmak kişinin başarının tadını çıkarmasına yardımcı olur. Kişi kendisini başarılı hissettiğinde, öz saygısı da yükselir çünkü kendi başarılarını görmek ve kutlamak, kişinin kendisine olan saygısını artırır. Başkaları tarafından takdir edilen, başarılan hedefler öz saygıyı artırır ve kişinin kendisine olan değerini yükseltir.
Kişinin kendi hedeflerini belirlemesi kendisini motive eder. Kişiyi kendi kişisel gelişimi konusunda teşvik eder, başarıları somutlaştırır ve kişide olumlu bir iç konuşma yaratır. Bu nedenle, kişinin ulaşılabilir ve anlamlı hedefler koyması öz saygısını güçlendirmesi için önemli bir adımdır.
Öz Bakım: Kişinin öz bakımına dikkat etmesi kendisine ve kişisel bakımına önem verdiği anlamına gelmektedir. Kişi kendisini daha iyi hissettiğinde kendisine duyduğu güvenle beraber öz saygısı da gelişir. Kişinin sağlıklı bir vücuda sahip olması, kendisine olan güveni artırabilir çünkü sağlığına değer verdiğini gösterir.
Sınırlarınızı Belirleyin: Kişisel sınırlar çizebilmek öz saygı için çok önemlidir. Çünkü kişisel sınırların olması kişinin kendi özel alanına ve kendi ihtiyaçlarına saygı duyabildiği anlamına gelir. Kişi kendisine karşı olumsuz bir tavır gördüğünde sınırlarını korursa öz saygısını da korumuş olacaktır. Ayrıca sınırlar sayesinde kişi etrafında olan kendisi için gerekli olmayan tüm stresi yüklenmekten de uzak kalmış olur. Bu da duygusal olarak daha sağlam olmasına fayda sağlar.
Kişisel Gelişimi İhmal Etmeyin: Kişisel gelişim kişiye yeni beceriler öğrenme, yeni ilgi alanları keşfetme ve mevcut yetenekleri geliştirme fırsatları sunar. Bu fırsatlar kişinin başarısının artmasına ve kişinin kendi potansiyelini daha iyi kullanıp geliştirmesine olanak tanır. Başkalarının takdirini kazanmak da öz saygıyı arttıran bir unsurdur. Kişinin kendi gelişimini ve başarılarını takdir etmesi, kendini onurlandırması da öz saygıyı pekiştirir.
Kişisel gelişim süreci kişinin kendisini daha iyi tanıyıp kendisini olduğu haliyle kabul etmesine yardımcı olur. Bu durum güçlü yanlar ile zayıf yanların daha iyi anlaşılmasını sağlar. Aynı zamanda kişinin karşılaşacağı zorluklara karşı daha dirençli olmasını sağlar.
Uzmandan Destek Alın: Terapi, olumsuz düşünceleri ve bakış açısını tanımlama ve değiştirme konusunda etkilidir. Kişinin kendisine dair olumsuz düşüncelerine bir uzman ile birlikte bakıp ele alması bu düşüncelerin daha olumlu ve yapıcı düşüncelere dönüştürmeye yardımcı olabilir. Bu da öz saygıyı olumlu yönde etkiler.
Kişilerin kendilerini kabul etme ve kendilerini en ufak başarısızlıkta suçlamama konusundaki becerilerini geliştirebilir. Bu beceri öz saygının temelini oluşturur çünkü öz saygı kişinin kendisini kabul etmesiyle başlar.
Mükemmeliyetçilik: Mükemmeliyetçi olmak kişinin sürekli kendisini başarısız ve yetersiz hissetmesine, yeterince iyi olmadığını düşünmesine yol açabilir. Bu durum, sürekli bir memnuniyetsizlik yaratabilir ve kişinin hayatında stres kaynağı oluşturur. Bu durum öz saygıyı olumsuz etkileyebilir.
Kişi hayatında başarısızlık korkusuyla sık sık karşı karşıya kalır çünkü her zaman kendisinden mükemmel sonuçlar elde etmeye çalışır ve başkalarının da kendilerinden beklentilerini dozundan fazla yükseltirler. Başarısızlık durumunda öz saygılarını ciddi şekilde etkileyebilirler.
Kıyas Yapmayın: Kişi kıyaslama yapmayı bıraktığında kendi değerinizi daha iyi anlama ve kabul etme fırsatına erişmiş olur. Kişinin kendisini başkalarıyla karşılaştırması genellikle kendi eksikliklerine ve zayıf yönlerine vurgu yapar. Ancak kişi kıyaslama yapmama becerisini geliştirdiğinde, kendi yeteneklerine ve kişisel özelliklerini takdir etmeye başlar.
Kıyas yapmak kişide sıklıkla kıskançlık, özsaygı eksikliği ve yetersizlik hissinden kaynaklı olarak depresyon gibi olumsuz duygusal tepkilere yol açabilir. Kıyaslama yapmadığında kişi bu olumsuz duygusal tepkilerden uzaklaşmış olur. Aynı zamanda kıyas yapmak sürekli olarak etraftaki kişiler ile rekabet içerisinde olmayı da kapsar. Kıyas yapmadığında bir kişi etrafındaki kişiler ile daha ılımlı ve sağlıklı ilişkiler kurabilir. O yüzden kıyas yapmadan kişinin kendi başarılarına, yeteneklerine, ilgi alanlarına ve kendisine odaklanması öz saygı üzerinde olumlu etkiye neden olur.
Öz Saygı Terapi Yöntemi
Öz saygı terapisinde bilişsel davranışçı terapi etkin bir şekilde uygulanmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi kişinin kendisi hakkındaki olumsuz düşüncelerini tanımlamalarına ve bu düşünceleri olumsuz düşünceler yerine daha olumlu ve yapıcı düşüncelerle değiştirmeyi amaçlar. Olumsuz düşüncelerin kişide nasıl duygusal tepkilere sebep olduğunu ve bu duygusal tepkilerin nasıl yönetilebileceğini öğretmeyi kapsar.
Bilişsel davranışçı terapi aynı zamanda, kişinin kendine yönelik yaptığı eleştiriler veya kendisine yönelik olumsuz düşünceler nedeniyle yaşadığı duygusal stresi ve duygusal yükleri azaltmaya yardımcı olabilir. Kişiye olumlu iç diyalog yapabilme becerisi kazandırır. Çünkü kişinin kendisine karşı nazik ve olumlu bir tavır sergilemesi öz saygısını olumlu yönde etkiler.
Psikolog Enes Dinçer, Eskişehir’de kendi özel psikoterapi merkezinde danışanları için özel terapi hizmeti vermektedir.