Bulimia Nervoza Nedir?
Bulimia nervoza, yeme bozuklukları arasında sıkça görülen bir rahatsızlıktır. Kişinin belirli bir süre boyunca aşırı miktarda yiyecek tüketmesi ve ardından bunları kusma yöntemiyle veya farklı sağlıksız yöntemleri kullanarak vücudundan çıkarması ile ilişkilendirilir. Klinik olarak ilk kez 1979‘da İngiliz psikiyatrist Gerald Russell tarafından tanımlanmıştır.
Bu rahatsızlıkta, kişi belirli aralıklarla kendisini kontrol edemediği şekilde aşırı miktarda yiyecek tüketir. Ardından da bu fazla yemekleri vücuttan atmak için çeşitli yöntemlere başvurur, örneğin kusma, müshil kullanımı, idrar söktürücü ilaçlar kullanımı gibi yöntemlerle kilo almaktan kaçınmaya çalışır.
Bulimia nervoza, ince olma, yağlanmadan korkma gibi vücut ağırlık ve şekliyle ilgi sonucu oluşan bir hastalıktır. En yaygın belirtileri, hastaların kontrollerini kaybederek kısa sürede çok miktarda özellikle diyetlerinde kendilerine yasakladıkları yiyecekleri tüketme ve bunu takiben fazla egzersiz, çok kısıtlı diyet yapma ve bu yiyecekleri kusarak çıkarmadır.
Bulimia nervoza, dönem dönem, kontrolsüz, kompulsif ve hızlı besin tüketimi ve alınan aşırı kaloriden kurtulmaya özgü davranışların sergilendiği bir yeme bozukluğudur. Tıkınırcasına tüketilen besinler genelde yüksek kalorili besinlerdir, genellikle tatlı, yumuşak ve kaygan besinler tercih edilir, bu besinler çiğnenmeden adeta yutularak tüketilir. Tıkınırcasına yeme dönemlerinde kişi kendini mutlu hissetse de bu duyguyu takiben kendini eleştirme davranışı ve depresif duygulanım görülür.
Bu rahatsızlığı olan kişiler sıklıkla normal kiloda veya fazla kilolu olabilirler ve genellikle gizlice yeme bozukluğu davranışları sergilerler. Bulimia nervoza, düşük özsaygı, kaygı, depresyon ve bozuk bir beden imajıyla ilişkilendirilir.
Dış görünüşleri hakkında hassas olduklarından başkaları tarafından nasıl göründükleri konusunda kaygıları vardır.
Bulimia Nervoza Belirtileri Nelerdir?
Bulimia nervoza, bir yeme bozukluğu türüdür ve genellikle aşırı yeme nöbetleriyle ilişkilidir. Bu nöbetler sırasında kişi, normalden çok daha fazla yiyecek tüketir ve ardından kendi kusar, müshil kullanır veya açlıkla telafi etmeye çalışır. Bununla birlikte, bulimia nervoza belirtileri sadece bu ataklardan ibaret değildir. Diğer belirtiler şunları içerir:
- Kendine karşı olumsuz düşünceler ve düşük özsaygı
- Yemek yedikten sonra suçluluk veya utanç duyguları
- Vücut ağırlık kontrolüne odaklanma ve kilo verme çabaları
- Çok sık diyet yapmak veya farklı diyetler denemek
- Besinlerin kalorisi, yağı ve karbonhidratına aşırı dikkat etmek
- Sosyal etkinlikleri veya aktivitelerde yeme alışkanlıklarını gizlemek veya değiştirmek
- Kusma, ishal veya müshil kullanımı gibi davranışların izleri
- Depresyon, kaygı veya başka bir psikolojik bozukluğun bulunması
Hedeflenen kiloda değişiklikler, kişinin vücudu ile ilgili artan eleştirilerine göre diyet yapması, sosyal izolasyona neden olan diyet yapma, yiyecekleri saklama, kusma, laksatif, diüretik ve diyet ilaçlarını amaç dışı kullanmadır.
Bulimia Nervoza Oluşumunda Rol Oynayan Faktörler Nelerdir?
Kişisel Faktörler
Özerklik, kimlik kaygısı
İdrak bozukluğu
Zihnin sürekli kilo ile meşgul olması
Kronik hastalıklar (diyabet… vs.)
Ailesel Faktörler
Kalıtımsal yatkınlık
Ailede yeme davranışı bozukluğu
Ailede alkolizm ve ruhsal hastalıklar
Ailede şişmanlık hikâyesi
Kültürel faktörler
Özerklik ve ayrılık gibi anne-çocuk ilişkisindeki sorunlar
Zayıf olma baskısı
Belirtilen risk faktörleri nedeniyle hastalığa yatkın kişilerde görülen kendine güvensizlik, çaresizlik, gibi psikolojik bozukluklara ilk cevap diyet yapma veya yiyecek kısıtlamaya karar vermedir. Diyet yapma hastada kendine sahip olma ve kontrol duygusu oluşturarak, psikolojik rahatsızlığa karşı geçici rahatlama duygusu oluşturmaktadır. Fakat temelde yatan sorunlar çözümlenemediği gibi açlık yeni sorunlar yaratmaktadır. Bu döngü kötüleşerek açlık belirtileri oluşana dek sürmekte veya yeme-yediğini kusma şeklinde devam etmektedir.
Bulimia Nervoza Teşhisi Nasıl Konulur?
Bulimia nervoza, yeme bozukluklarından biridir ve belirli bir teşhis prosedürü vardır. Bir kişi bulimia nervozadan şüpheleniyorsa, öncelikle bir uzmana danışması önerilir. Bu kişi muhtemelen bir psikiyatrist veya psikolog tarafından değerlendirilecektir.
Teşhis, semptomlarınızın ne kadar sık ve yoğun olduğuna, diğer hastalıkların (fiziksel veya zihinsel) varlığına, beslenme düzeninize ve genel tıbbi durumunuza bağlı olarak yapılır. Ayrıca, semptomların ne zaman başladığı ve ne kadar süredir devam ettiği de göz önünde bulundurulur.
Bir teşhis koymak için, semptomların aşağıdaki kriterleri karşılaması gerekir:
- En az haftada bir kez, en az üç ay boyunca, kontrolsüz yeme atakları yaşama.
- Kontrolsüz yeme atakları sırasında, normalden çok daha fazla yiyecek yeme ve bu sırada kendini kontrol edememe hissi yaşama.
- Yeme atağının ardından, kilo alımını engellemek ya da kilo vermek için yeme davranışlarına müdahale etme, örneğin kusma, laksatif kullanımı, açlık veya aşırı egzersiz yapma.
- Kilo kaybı olmasa bile, bu davranışların kişinin yaşamını etkilemesi veya onu rahatsız etmesi.
Bulimia nervoza teşhisi koymak için yukarıdaki kriterlerin karşılanması gereklidir.
Bulimia Nervoza Görülme Sıklığı Nedir?
Kadınlarda yaşam boyu sıklığı %2.3, erkeklerde ise %0.5’tir. Bulimia çoğunlukla ergenlik çağında başlar ve zirveye ulaştığı genç erişkinliğe kadar devam eder. Bulimia nervozanın başlangıcı 12 yaşından küçük çocuklarda ve 40 yaş üstü bireylerde nadirdir. Bulimia nervoza sıklıkla bu bozukluğa sahip bireylerin birinci derece akrabalarında görülmektedir.
Bulimia Nervoza ile Birlikte Görülen Belirtiler Nelerdir?
Bulimia nervoza, bir yeme bozukluğu türüdür ve bireylerin aşırı yemek yeme nöbetleri sonrasında bu yediklerini çıkarma davranışı sergilediği bir durumdur. Bulimia nervoza ile birlikte görülen belirtiler şunlardır:
Aşırı yeme nöbetleri: Kısa sürede büyük miktarda yiyecek yeme nöbetleri.
Kendini zorlama: Yiyeceği kontrol edememekten kaynaklanan şiddetli bir suçluluk ve utanma duygusuyla, kişi kendini zorlar ve yiyecekleri kusar ya da müshil kullanır.
Vücut ağırlığına dair sorunlar: Kişiler, kilolarını kontrol etmek için düzenli olarak tartılır ve genellikle kilo almaktan korkarlar.
Diş problemleri: Sürekli kusma işlemi dişlerde çürümeye veya aşınmaya sebep olabilir.
Boğazda rahatsızlık hissi: Yemekleri çıkarma girişimi, boğazda rahatsızlık, ağrı veya tahrişe sebep olabilir.
Depresif ruh hali: Kişiler, kendilerini iyi hissetmek için yeme yolunu seçseler de sonunda suçluluk duygusu, depresyon ve endişe gibi duygusal sorunlarla karşılaşırlar.
Sosyal çekilme: Kişiler, yeme bozukluğu nedeniyle sosyal ortamlardan kaçınabilirler.
Bulimia nervoza, kişinin sağlığına ciddi zararlar verebilir ve tedavi edilmesi önemlidir.
Bulimia Nervoza Hamileliği Etkiler Mi?
Bulimia nervoza, yeme bozukluklarından biridir ve sık sık aşırı yeme nöbetleri ile kendini gösteren, ardından da çoğunlukla kusma veya laksatif kullanımı gibi yöntemlerle yenen yiyeceklerin atılmasıyla ilişkilendirilir. Hamilelik sırasında bulimia hastaları için bazı önemli sağlık riskleri vardır.
Öncelikle, bulimia nervozanın etkisiyle beslenme yetersizliği ortaya çıkabilir ve bu da anne adayının hem kendisi hem de fetüsü için ciddi problemlere neden olabilir. Yetersiz beslenme, bebekte düşük doğum ağırlığı, erken doğum, beyin gelişiminde gecikme, zekâ geriliği ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.
Ayrıca, bulimia nervoza sıklıkla elektrolit dengesizliklerine neden olur. Bu durum, kalp ritim bozuklukları, kas zayıflığı ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hamilelik sırasında elektrolit dengesizlikleri özellikle tehlikeli olabilir, çünkü hem anne adayı hem de fetüs için kalp fonksiyonu ve diğer hayati organların çalışması için gerekli olan minerallerin eksikliğine neden olabilir.
Son olarak, bulimia nervoza hamilelik sırasında depresyon, anksiyete ve diğer ruhsal sorunlarla ilişkili olabilir. Bu durum, anne adayının ve bebeğin sağlığı üzerinde çeşitli etkilere sahip olabilir.
Bu nedenle, hamilelik sırasında bulimia nervoza tedavisi çok önemlidir. Anne adayları genellikle beslenme önerileri, psikoterapi ve diğer tıbbi müdahalelerden yararlanırlar. Ayrıca, gebelik öncesinde ve gebelik sırasında bir psikolog ve diyetisyen ile çalışarak, sağlıklı bir gebelik ve sağlıklı bir bebek için gerekli olan beslenmeyi sağlamaları da çok önemlidir.
Yeme Atakları Nasıl Gerçekleşir?
Bu durumda, bireyler kontrolsüzce ve aşırı miktarda yiyecek tüketirler. Yeme atakları sırasında genellikle kendi istekleriyle yiyecek tüketirler ve bu süreçte kendilerini frenleyemezler.
Tıkınırcasına yeme atakları, psikolojik, duygusal veya fiziksel stres, depresyon, kaygı veya düşük özgüven gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Bunun yanı sıra, yeterli beslenme alışkanlıklarının olmaması, düzensiz yemek saatleri, diyet yapma çabaları veya bazı ilaçların yan etkisi de tıkınırcasına yeme ataklarına neden olabilir.
Tıkınırcasına yeme atakları, sağlıksız kilo artışına ve obeziteye yol açabileceği için tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Bulimia Nervoza Terapi Yöntemi Nasıldır?
Bulimia nervoza, bir tür yeme bozukluğudur ve tedavisi karmaşık bir süreç olabilir. Tedavi genellikle birkaç farklı yaklaşımı içerir. Bu yaklaşımlar arasında ilaç kullanımı, bilişsel-davranışçı terapi (BDT), aile terapisi yer alabilir.
İlaç tedavisi, depresyon, anksiyete veya obsesif-kompulsif bozukluk gibi diğer psikiyatrik sorunları olan kişiler için önerilir. Antidepresanlar, semptomları hafifletmek için kullanılabilir.
Bilişsel davranışçı terapi, bulimia nervoza semptomlarının yönetilmesinde etkili bir tedavi yöntemidir. Bu terapi, kişinin düşünce kalıplarını değiştirmeye odaklanır ve sağlıklı yeme davranışlarını teşvik eder. Ayrıca, kişiye yemek yeme ve kilo kaybı konularında gerçekçi hedefler belirlemesi konusunda yardımcı olabilir.
Aile terapisi, aile üyelerinin bulimia nervoza semptomlarına katkısı üzerinde odaklanır ve bulimia nervozanın altında yatan duygusal faktörleri ele alır.
Bilişsel davranışçı terapi tıkınırcasına yeme nöbetleri, kusmaları ve genel psikiyatrik belirtileri azaltmada en az antidepresanlar kadar etkili bulunmuştur. Ayrıca diyet kısıtlaması düzelmekte ve beden biçimi ve kilo konusundaki hatalı tutumun şiddeti azalmaktadır.
Tedavi genellikle birkaç farklı yaklaşımın birleşimi olarak uygulanır. Tedavi süreci, semptomların şiddetine ve kişinin ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, bulimia nervoza tedavisi için en iyi yaklaşımı belirlemek için bir uzmanla görüşmek önemlidir.
Bulimia Nervoza Önlenebilir Mi?
Bulimia nervoza, yeme bozukluklarından biridir ve önlenebilmesi için bazı adımlar atılabilir. Bu adımlar şunları içerir:
Kendinizi tanıyın: Kendinize yönelik olumsuz düşünceleriniz ve davranışlarınız hakkında farkındalık kazanın.
Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinin: Dengeli ve sağlıklı bir diyet uygulayın ve yemek yeme alışkanlıklarınızı kontrol altında tutun.
Stres yönetimi teknikleri öğrenin: Yoga, meditasyon veya derin nefes alma gibi stres yönetimi tekniklerini öğrenin.
Destek alın: Bir terapist veya diğer sağlık uzmanı ile çalışarak, bulimia nervoza riskinizi azaltabilirsiniz.
Bulimia nervoza tamamen engellenemez ancak bu adımlarla risk faktörlerini azaltabilirsiniz.
Eğer kendinizde veya başka bir kişide bulimia nervoza belirtileri fark ederseniz, profesyonel yardım almak önemlidir.
Bulimia Nervoza Terapi Süreci ile Beraber Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bulimia nervoza tedavisi sırasında birkaç önemli noktaya dikkat edilmesi gerekmektedir:
Tedaviye uyum: Tedavinin başarısı için kişi, tedavi sürecinde belirlenen hedeflere ulaşmak için tedaviye uyum göstermelidir. Bu kapsamda, önerilen tedavi planına eksiksiz ve düzenli olarak uymalıdır.
Beslenme: Bulimia nervoza genellikle yeme alışkanlıklarının bozulması ile ilişkilidir ve bu nedenle beslenme danışmanlığına ihtiyaç duyulabilir. Kişi, tedavi sürecinde sağlıklı bir beslenme alışkanlığı geliştirmeyi öğrenmelidir.
İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, ilaç tedavisi de bulimia nervoza tedavisinde kullanılabilir. Ancak, ilaçların yan etkileri olabilir ve bu nedenle doktor tarafından yönlendirilmelidir.
Destek grupları: Kişilerin, destek gruplarına katılmaları tedavi sürecinde yardımcı olabilir. Bu gruplar, benzer durumda olan kişiler için bir destek ağı oluşturur ve tedaviye uyum konusunda motive edebilir.
Bunlar, bulimia nervoza tedavisi sırasında dikkat edilmesi gereken önemli noktalardır. Ancak her hasta farklı olduğu için, tedavi sürecindeki ihtiyaçları da farklı olabilir ve bu nedenle tedavi planı bireysel olarak belirlenmelidir.
Psikolog Enes Dinçer, Eskişehir’de kendi özel psikoterapi merkezinde danışanları için özel terapi hizmeti vermektedir.
Kaynakça
Ersoy, Gülgün. “Yeme davranışı bozuklukları anoreksia ve bulimia nervoza.” Beslenme ve Diyet Dergisi 20.1 (1991): 95-106.
EROL, Atila, and Fadime YAZICI. “Bulimia Nervozada Tedavi.” Klinik Psikiyatri Dergisi 2.3: 172-178.
AYDIN, Merve. “YEME BOZUKLUKLARI.” Sağlık Bilimlerinde Araştırma ve Değerlendirmeler-I: 1.
DEMİRER, Büşra, and Hülya YARDIMCI. “GÜNCEL DSM-V KILAVUZUNA GÖRE YEME BOZUKLUKLARININ İNCELENMESİ.” SAĞLIK BİLİMLERİNDE MULTİDİSİPLİNER ARAŞTIRMALAR (2020): 275.