Günümüz modern dünyasında herkesin hayatı artık teknolojik ürünlerin gelişmesi ve rahatlıkla ulaşılabilir olmasından dolayı sanal dünya ile de iç içe geçmiş durumdadır. Sosyal medya platformları, herkesin gerek arkadaşları ile iletişim kurabilmesi gerek ülke ve dünya gündemini takip edebilmesi ya da kişinin kendi ilgi alanlarına göre bilgi edinebileceği konuları keşfetmesi gibi daha birçok kısımda iletişim aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak doğru kullanılmadığı takdirde sosyal medya platformlarının kişinin hayatına olumsuz etkileri de meydana gelmektedir.
Sosyal Medya Bağımlılığı Nedir?
Sosyal medya bağımlılığı, kişinin gün içerisindeki zamanının büyük bir kısmında sosyal medya platformlarında vakit geçirme isteği ve bu isteği kontrol etmekte güçlük çekmesi durumudur. Kişi sosyal medya platformlarında vakit geçirirken (Instagram, Facebook, Tiktok vb.) keyif alır ve tatmin duygusu gelişir. Bu nedenle de birçok kişi gün içerisinde her fırsatta telefonlarıyla bu mecralarda vakit geçirmeyi tercih eder. Sosyal medya bağımlılığı, kişinin günlük hayatındaki işlevselliğini, iş ve sorumluluklarını ve diğer kişiler ile olan ilişkilerini olumsuz etkileyebilmektedir.
Sosyal Medya Bağımlılığı Nedenleri Nelerdir?
Kişiler Facebook, Instagram, Twitter, TikTok ve diğer sosyal medya platformlarına olan bağımlılıklarıyla zamanlarının çoğunu bu platformlarda vakit geçirmek için harcarlar. Bu sosyal medya bağımlılığının altında yatan bazı nedenler mevcuttur. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
Onay ihtiyacı: Sosyal anlamda onay alabilmiş olmak kişinin kendisine duyduğu öz güveni ve öz saygıyı olumlu yönde etkiler. Onay alamadığında ise kişi için bu durum tam tersi işleyebilir. Birçok kişi, sosyal medya platformunda paylaştıkları içeriklere gelen beğeniler ve olumlu yorumlarla kendilerini daha iyi hissederler. Ancak aynı zamanda paylaştıkları içeriklere beğenilerin az veya olumsuz yorumların gelmesi kişinin kendine olan güvenini ve saygısını zedeleyebilir. Bu durum kişinin daha fazla onay ve olumlu yorum arayışına girmesine yol açabilir. Böylelikle kişi daha çok sosyal medyada vakit geçirme eğiliminde olabilmektedir.
Sosyal medya aynı zamanda kişilerin diğer kişilerin yaşamlarını, dış görünüşlerini ve başarılarını sürekli olarak takip etmesine ve ister istemez kendisini kıyaslamasına fırsat tanır. Bu kıyaslama kişinin onay alma ihtiyacını daha da artırabilir. Kişi kendisini diğer kişiler ile kıyaslar ve başkalarının onayını daha fazla almak için sosyal medyada daha fazla çaba sarf eder. Bu durum kişinin sık sık sosyal medya platformlarına bağımlı olmasına ve bu platformlarda olduğundan daha fazla vakit geçirmesine neden olabilmektedir.
Kişi sosyal medya üzerinden aldığı beğeni ve takipçi sayılarını artırmak için sürekli olarak sosyal medyada fotoğraf paylaşma, içerik üretme, platformları sürekli olarak kontrol etme ve yeni içerikler oluşturma gibi davranışlara eğilim gösterir. Bu davranışlar kişinin günlük rutini haline gelir. Bu davranışlar, sosyal medya bağımlılığının belirtilerini daha da arttırır.
Kişi onay ihtiyacı ile beraber sosyal medyada fazla vakit geçirmeye başlar ve bundan dolayı gerçek dünya ile iletişimi azaltabilir. Kişinin ailesi, arkadaşları ve diğer kişiler ile yüz yüze iletişimi zayıflayabilir.
Kıyaslama: Kişiler sosyal medya platformlarında hayatlarına dair en güzel ve en başarılı anları paylaşmaya odaklanır. Bu durum diğer kişilerin sürekli olarak o anda takipte kalmasına neden olabilir. Böylelikle kişi sürekli kıyas yapma eğiliminde olur ve zamanla öz saygısı ve öz güveni zedelenebilir.
Sosyal medya üzerinde kişiler diğer kişilerin paylaşımlarına yetişmek ve geri planda kalmamak adına sürekli olarak yeni içerikler üretebilmek için sosyal medyaya daha bağlı hale gelebilirler. Diğerlerinden daha çok beğeni almak ve ileriye geçebilmek için sürekli takipte olurlar.
Gündem Takibi: Sosyal medya platformları kişinin güncel haberlere, ülke ve dünyada yaşanan gelişmelere hızlı bir erişim sağlar. Bu durum kişinin aynı zamanda sürekli olarak haberleri ve gelişmeleri kontrol etmesini sağlar. Özellikle anlık gelişmelerde veya önemli olayların yaşandığı zamanlarda kişiler bu gelişmeleri takip edip kaçırmamak için sosyal medyayı sık sık kullanabilirler.
Aynı zamanda çocuk ve gençler, sosyal medyayı erken yaşta kullanmaya başladıklarında, bağımlılığa daha açık hale gelebilirler.
Yalnızlık Hissi: Sosyal medya platformları bazı kişilerin yalnızlık hissini hafifletecek bir yol olarak görülebilmektedir. Fakat sosyal medyanın aşırı derece de kullanılması, kişinin gerçek dünyadaki ikili ilişkileri ihmal etmesine ve kendisini daha da yalnız hissetmesine neden olabilmektedir.
Yalnızlık hissi, insanların sosyal medya platformlarına daha fazla yönlendirilmesine neden olmaktadır. Bir kişi kendisini hayatında yalnız hissettiğinde, bu duyguyu bastırabilmek adına sosyal medyaya yönelebilir. Bu şekilde kişinin bağımlılığının daha fazla artmasına neden olur.
Sosyal Medya Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?
Sosyal medya bağımlılığı modern çağımızda teknoloji ile beraber hepimizin sıklıkla karşılaştığı bir sorundur. Bu durumun bazı belirtileri mevcuttur. Belirtileri şu şekilde sıralamak mümkündür:
Sürekli Takip Etme İsteği: Kişiler sürekli olarak sosyal medyadaki gelişmeleri, gelecek beğenileri, olumlu yorumları takip etmek ister. Telefondan ve sosyal medya platformundan uzak kalması kişinin kendisini kötü hissetmesine neden olur.
Uzun süreler boyunca sosyal medyada vakit geçirirler. Uzaklaştıkları an kendilerini boşlukta hissederler. Bu durum kişinin iş, okul veya günlük hayattaki diğer sorumluluklarına harcanması gereken zamanı büyük ölçüde azaltabilir. Sosyal medyada geçirilen vakit kişinin günlük hayattan kopmasına neden olur.
Sürekli sosyal medyayı takip etme isteği kişide sosyal medya kullanımının bir bağımlılık haline gelmesine etki eden çok önemli bir faktördür. Bu sürekli olarak takip etme isteği kişinin sık sık sosyal medya platformlarını kontrol etmesine, işlerine ayırması gereken zamanı buna ayırmasına ve gerçek dünyayla olan bağını koparmasına, ikili ilişkilerini ihmal etmesine neden olabilir. Bu nedenle, bu tür bir isteği kontrol etmek ve sosyal medya kullanımını dengede tutmak çok önemlidir.
Uzun Süre Boyunca Ekran Başında Vakit Geçirme: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi telefon ekranında uzun saatlerce vakit geçirme eğiliminde olur. Bu durumda kişi zamanı doğru yönetemez ve diğer işlerine gerektiği kadar vakit ayıramayabilir.
Gerçek Dünyadan Uzaklaşma: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi gerçek dünya ile olan bağını zedeler. Telefonda sosyal medya ile ilgilenirken dışarıda olup biten olayların farkına hemen varamayabilir. Bu ikili ilişkilerini de zedeler.
Duygusal Dengesizlik: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi sosyal medya üzerinden gördüğü olumsuz bir yorumdan çok fazla etkilenebilir. Bu durum kişinin daha çok üzülmesine, kırılmasına, sinirlenmesine veya hırslanmasına sebep olabilir. Kişi duygusal dalgalanmalar yaşar.
Onaylanma İsteği: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi paylaştıklarının beğenilmesini ve bunlarla ilgili olumlu geri dönüşler almak ister. Bunları alamadığı takdirde büyük bir üzüntü içine girer. Bu onay isteğinden ötürü kişi sürekli olarak sosyal medyada yeni içerikleri ve gelişmeleri takip eder. Bu durumda kişinin sosyal medyaya olan bağımlılığının artmasına neden olur.
Uyku Problemleri: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi sosyal medya üzerindeki gelişmeleri kaçırmamak için geç saatlere kadar telefonla sosyal medyada vakit geçirebilirler. Böyle bir durumda kişi geç saatlere kadar uyanık kalabilir. Ve sonucunda uykusuzluk yaşayabilir. Uykusuz kalan bir kişi kendisini işine veya okuldaki derslerine, günlük hayattaki sorumluluklarına tam olarak odaklayamaz. Dikkat dağınıklığı problemi yaşar.
Sosyal Medya Bağımlılığının Zararları Nelerdir?
Sosyal medya bağımlılığının kişinin hayatına olumsuz etkileri mevcuttur. Bu zararları şu şekilde sıralayabiliriz:
Zaman Kaybı: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi vaktinin büyük bir çoğunluğunu sosyal medya platformlarında geçirir. Bu kişinin zamanı verimsiz kullanmasına ve günlük diğer sorumluluklarını ve işlerini ihmal etmesine yol açabilir.
Kişi yapması gereken işlere ara vererek sık sık sosyal medya platformlarını kontrol etme eğilimi gösterebilmektedir. Kişinin işle ilgili görevler, okuldaki dersler ve sorumluluklar veya kişisel sorumluluklar üzerinde çalışırken sık sık sosyal medyaya yönelmesi zamanı verimli kullanmasını olumsuz etkilemektedir.
Kişinin sosyal medya platformu üzerinden kendi dikkatini çekecek bir paylaşıma denk gelmesi saatlerce o içerik üzerinde vakit geçirmesine neden olur. Böyle bir durumda kişi vaktinin nasıl geçtiğini anlamakta güçlük çekebilir.
İş Verimliliğinde Düşüş: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan birisi işleri ile ilgili veriminde düşüş yaşamaktadır. İş yerinde sosyal medya platformlarında geçirilen vakit işe ayrılması gereken vakitten eksilmektedir. Bu durumda kişi zamanını sosyal medya platformunda geçirerek boşa harcamış olur. Ve işlerine tam olarak odaklanamaz. Sosyal medya platformu üzerinden gelecek olan bildirimler kişinin dikkatini dağıtarak işini yarım bırakmasına ve sosyal medyaya yönelmesini sağlar. Kişi bu durumda işlerini gerektiği vakitte tamamlayamaz.
Psikolojik Etkileri: Sosyal medya platformları kişinin stres altında olmasına, kaygılanmasına, depresyon yaşamasına ve daha birçok psikolojik rahatsızlığın temelinde rol oynamaktadır. Sosyal medya platformu üzerinden çok fazla vakit geçiren bir kişi sürekli olarak başkalarının başarılarını ve güzel giden hayatlarını takip ederler. Bu durum kişinin kendisini yetersiz hissetmesine neden olabilmektedir.
Aynı zamanda sosyal medya platformundaki içerikler, paylaşımlar veya başkalarının onayladığı konular kişinin kendi öz saygısını sorgulamalarına neden olabilir. Kişi kendisini diğer kişiler ile karşılaştırması olumsuz duyguların pekişmesine neden olabilmektedir.
Sürekli olarak sosyal medya platformlarında vakit geçirmek kişinin başka bir şeye odaklanmasını engeller ve dikkat dağınıklığı yaşamasına sebep olabilir. Geç saatlere kadar sosyal medya platformlarında vakit geçirmek uzun vadede uyku bozukluklarını beraberinde geliştirebilir.
Sosyal medya platformları kişinin aynı zamanda siber zorbalığa uğrayabileceği bir alandır. Bu konuda bir problemle karşılaşmak kişinin duygusal durumuna olumsuz yönde zarar verebilir hatta travma oluşturabilir.
Sosyal İzolasyon: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi sosyal medya platformlarında çok fazla zaman geçirerek gerçek hayatlarından uzaklaşabilirler. Aynı zamanda sosyal medya platformu yüzünden bu konuda bağımlılık yaşayan kişilerin ikili ilişkileri yüzeysel düzeyde kalır. Çok fazla derinleşmez. Sosyal medya üzerinden kurulabilecek arkadaşlıklar gerçek hayattaki kişilerin yerini almaya başlayabilir.
Dikkat Dağınıklığı: Sosyal medya platformu üzerinden gelen bildirimler, geri dönüşler veya mesajlar kişinin o anda yaptığı işten uzaklaşmasına ve sosyal medyaya yönelmesine neden olarak dikkat dağınıklığı meydana getirebilir.
Öz Saygı Düşüklüğü: Sosyal medya platformları kişinin kendisini birçok kişi ile kıyaslamasına olanak tanıyan bir alandır. Kendisini başka kişiler ile kıyaslayan bir kişi kendisini yetersiz hissedebilir. Ve bu durumda kişinin öz saygısının zedelenmesine neden olabilmektedir.
Sosyal medya üzerinden yapılan beğeniler, yorumlar, olumlu geri bildirimler kişinin onay ihtiyacını dış faktörlere bağlamasına neden olur. Bu olumlu geri bildirimler birden azaldığında veya olumsuza döndüğünde kişi kendisine karşı olan duyduğu güveni ve öz saygısını yitirebilir.
Öz saygı kişinin kendisine karşı duyduğu değer ve saygıdır. Ve öz saygı kişinin hayatında birçok iç ve dış faktörden etkilenebilmektedir. Bu anlamda sosyal medya platformları kişinin hayatını ve öz saygısını etkileyen dış faktör olarak ele alınabilmektedir.
Fiziksel Problemler: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi bunun yanı sıra fiziksel problemler ile karşılaşabilmektedir. Sosyal medya kişinin uzun saatler boyunca oturmasına ve ekrana bakarak vakit geçirmesine neden olmaktadır.
Bu durum kişinin hareketsizlik yaşamasına neden olur. Kişi uzun saatler boyunca ve gece boyunca geç saatlere kadar sosyal medyada vakit geçirilebilir. Bu durum kişinin uykusuzluk yaşamasına neden olmaktadır. Aynı zamanda uzun süre boyunca ekrana bakmak göz sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Göz ağrısı, göz kuruluğu gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Sosyal medya platformları kişilere karşı ideal edilmiş vücut ölçüleri ve güzellik standartları sunar. Bu durum kişilerin bazen kendilerini yetersiz hissetmelerine ve beden imajı sorunları yaşamalarına neden olabilir.
Kişisel Beceri Eksikliği: Sosyal medyanın aşırı kullanımı kişinin gerçek hayattaki iletişim becerilerini olumsuz etkileyebilir. Sosyal medya platformu üzerinden kişiler genellikle yazılı veya sanal iletişim yoluyla iletişim kurarlar ve bu durum kişinin gerçek hayatta yüz yüze iletişimde kullanması gereken becerilerini etkileyebilir.
Sosyal medya üzerinden gelen sürekli bildirimler kişinin odak noktasını değiştirerek dikkat dağınıklığı yaşamasına ve konsantrasyon bozukluğunun oluşmasına neden olabilir.
Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi zaman yönetimi becerilerini olumsuz etkileyebilir. Sosyal medya bağımlılığı yaşayan kişiler uzun süreler boyunca platformlarda vakit geçirirken diğer görevlere ve sorumluluklara yeterince zaman ayıramayabilirler.
Sosyal Medya Bağımlılığı ve Beğenilme Arzusu
Sosyal medya platformları üzerinde kişinin diğer kişiler tarafından beğenilme arzusu bu bağımlılığa etki eden önemli bir psikolojik etkidir. Kişinin beğenilme arzusu içerisinde olması sosyal medya platformları üzerinde çok ciddi vakit harcamasına neden olur. Aynı zamanda beğenilme arzusu ile beraber kişi sürekli olarak kendisini diğer kişiler ile kıyaslama içerisine girer.
Sosyal medya platformları uygulama yapıları olarak zaten kullanan kişilerin yaptıkları paylaşımlar üzerine geri dönüşler ve bildirimler almasına olanak sağlar. Beğeni ve olumlu geri bildirim aldıklarında kişinin kendisine duyduğu öz güven ve öz saygı da olumlu yönde etkilenir. Ancak bu beğenilme arzusu bazen kişide olması gerektiği ölçüden daha fazla olabilir. Bu durumda kişi beklentilerine uymayan dönüşler aldığında kendisini kötü hissedebilir, öz saygısı ve öz güveni düşebilir ve hatta depresyona kadar ilerleyebilir.
Beğenilme arzusundan kaynaklı kişi sosyal medya platformlarında kendisinde sadece beğendiği kısımları paylaşarak istediği bir kimliği yansıtır. Ancak kişi kendi yaşamından uzak hayali ve herkesin beğeneceği şekilde bir hayat tarzı sunuyorsa bu durum gerçeklikten uzaktır. Bu da zamanla kişinin kimlik karmaşası yaşamasına gerçek ile sanal dünyasındaki kimlik kargaşasını çözümleyememesine yol açabilmektedir.
Kişi beğenilme arzusundan kaynaklı diğer kişiler ile sürekli kıyas halindedir. Bu kıyas sonucunda hem kendi paylaşımlarını hem de diğer kişilerin paylaşımlarının kaç beğeni aldığına, nasıl yorumlar geldiğine, kime daha fazla olumlu dönüşler geldiğine kadar inceleme fırsatı olur. Bu durum kişinin bağımlılık davranışı geliştirmesinde önemli bir rol oynar.
Beğenilme arzusu kişinin sosyal medya platformlarında bağımlılık duygusunu geliştiren önemli bir faktördür. Bu durum olumlu duygular da meydana getirebilirken aynı zamanda tam tersi olumsuz duygular yaşanmasına da neden olabilmektedir.
Sosyal medyanın sağlıklı ve dengeli şekilde kullanılması hem beğenilme arzusu duygusunun kontrol edilebilmesine hem de bu konuda bağımlılık yaratabilecek davranışların daha dengeli olabilmesini sağlar.
Sosyal Medya Bağımlılığı ile Başa Çıkma Yolları
Farkındalık: Öncelikle kişi sosyal medya bağımlılığının önüne geçebilmesi için bu bağımlılığın farkında olmalıdır. Kişi sosyal medyanın kendisinde ne denli etkiler bıraktığının farkında olmalıdır. Bu farkındalık, kişinin kendi davranışlarını ve sosyal medya yönündeki olumsuz alışkanlıklarını sorgulamasına ve objektif şekilde değerlendirmesine olanak tanır.
Bu konuda farkındalık kazanan bir kişi aynı zamanda sosyal medya platformlarında geçirdiği vaktinde farkında olarak bunu azaltma eğilimi gösterebilmektedir. Uzun süreler boyunca sosyal medya platformlarında geçirilen vaktin uzun zamanda depresyona, kaygıya, strese sebep olduğunu bu farkındalık sayesinde kişiler görebilir.
Aynı zamanda sosyal medya bağımlılığı konusunda farkındalık geliştiren bir kişi, sosyal medya bağımlılığı nedeniyle gerçek hayattaki ilişkilerin ihmal edildiğinin farkında olur. Bu da kişinin gerçek dünyadaki ikili ilişkilerine daha fazla önem vermesine ve bu ilişkileri güçlendirmesine yol açabilir.
Hedef Koymak: Sosyal medya bağımlılığı yaşayan bir kişi kendisine bu konuda sınırlayıcı bir hedef koyarsa ve buna uyum sağlayabilirse sosyal medya kullanımını azaltmak için çok etkili olacaktır. Hedef belirleyen kişi aslında sosyal medya platformları üzerinde ne kadar çok vakit harcadığının da bilincinde olacaktır. Bu durum kişiye sosyal medya platformlarında kaç saat harcadığını, hangi sosyal medya platformları daha çok kullandığını ve bu süre boyunca yaşadığı duygusal etkileri gözlemlemesine fırsat tanır.
Sosyal medya platformları konusunda kendisine belirli hedef koyan kişi bu hedefi gerçekleştirmek için motivasyon sahibi olabilir. Bu hedefe ulaşmak kişiyi bu konuda teşvik edebilir. Aynı zamanda sosyal medya platformlarına belirli bir hedef koyan kişi buradan arta kalan zaman ile kendisine ait diğer işlere de rahatlıkla yönelebilir. Kişinin zaman yönetimi konusunda daha beceri sahibi olabilmesine fırsat yaratır.
Kişi belirli bir süre boyunca sosyal medya kullanımını azaltma hedefi belirlediğinde zamanla sanal dünyadan gerçek dünyaya daha fazla zaman ayıracaktır. Bu da kişinin daha huzurlu ve dengeli olabilmesini sağlar.
Aynı zamanda sosyal medya platformları için kendisine zaman sınırlayıcı hedefler koyan bir kişi kendisinde öz disiplin geliştirme fırsatını da elde etmiş olur. Kişi belirlediği hedeflere ulaşmak için kendi davranışlarını daha fazla kontrol etmeyi öğrenir ve bu durum kişinin öz disiplinini geliştirebilir.
Zaman Yönetimi Konusunda Gelişmek: Sosyal medya platformlarının kullanımını sınırlayabilmek ve diğer günlük işlere vakit ayırabilmek adına kişinin zaman yönetimi becerilerini geliştirmesi gerekmektedir.
Kişi kendisinde zaman yönetimi becerilerini geliştirdiği zaman sosyal medya platformlarının kullanımını konusunda daha bilinçli hale gelir. Kişi, sosyal medya platformlarını hangi amaçla kullandığını ve bunlara ne kadar süre harcadığını daha iyi takip edebilir.
Kişinin işlerini önceliklendirmesine yardımcı olur. Sosyal medya platformlarına, diğer sorumluluklarına veya sosyal aktivitelere ne kadar zaman ayırması gerektiğini bilir.
Aynı zamanda kişinin zaman yönetimi becerileri geliştirmesi kişinin günlük veya haftalık planlar oluşturmasına da yardımcı olur. Bu planlar sayesinde kişi sosyal medya platformlarının kullanımı dışındaki sorumluluklarını ve hedeflerini belirlemeyi kolaylaştırır.
Zaman yönetimi becerileri konusunda gelişmek yaşanan sosyal medya bağımlılığını kontrol altına almak ve daha sağlıklı bir denge kurmak için önemlidir. Bu geliştirilen beceriler kişinin zamanı daha bilinçli ve dengeli bir şekilde kullanmasını, önceliklerini belirlemesini ve sosyal medya kullanımını sınırlamasını kolaylaştırır.
Bildirimleri Sessize Almak: Sürekli olarak telefona gelen sosyal medya bildirimleri kişinin dikkatini dağıtabilir ve o anda meşgul olsa bile telefonu eline alarak bildirimleri kontrol etmesini sağlar. Bildirimleri kapatmak veya sessize almak bu dikkat dağınıklığının ve o anda telefona bakma isteğinin azalmasına yardımcı olur.
Sosyal medya platformları üzerinden gelen bildirimler, kişinin sürekli olarak bu platforma geri dönmesini sağlar. Bu durumda kişinin bağımlılık döngüsünü sürdürür. Olumsuz olan bir bildirimi görmek kişinin duygusal anlamda olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Bu da kişinin gün içerisindeki duygu durumunu dengesiz hale getirebilir.
Sosyal medya platformları üzerinden gelecek bildirimleri kapatmak, kişinin sosyal medyasını kullanımını daha bilinçli bir şekilde yönetme fırsatı sunar. Kişi, kendi zamanlamasına ve ihtiyacına göre sosyal medyayı kullanabilir. Bu durumda bağımlılığın önüne geçebilmek için yardımcı olur.
Dijital Detoks Yapmak: Belirli zaman dilimleri arasında kişinin dijital detoks yapması sosyal medya bağımlılığı üzerinden azaltıcı etki gösterir. Dijital detoks, kişini bilinçli bir şekilde teknolojik cihazlardan ve sosyal medya platformlarından uzaklaştığı bir durumu ifade eder.
Dijital detoks kişinin sürekli olarak sosyal medyaya girmesinin önüne geçebilir. Aynı zamanda sosyal medya platformları üzerinde geçirilen vaktin kısıtlanmasına fayda sağlar. Sosyal medya üzerinde maruz kalınan duygusal değişimlerin daha sağlıklı ve dengede olmasına olanak tanır. Sosyal medya platformlarına harcanan vakit bu defa kişinin kendisine ve sorumluluklarına rahatlıkla ayrılabilir. Kişinin verimliliği artar.
Kişinin yapacağı dijital detoksun faydalı olabilmesi için kişinin bu süreci bilinçli ve isteyerek, planlı bir şekilde uygulaması ve sosyal medya yönündeki bağımlılık belirtilerini yönetmek ve sınırlamak konusunda kararlı olması gerekir.
Sosyal Medya Bağımlılığı Önlenebilir Mi?
Evet, sosyal medya bağımlılığı hem önlenebilir hem de yönetilebilir bir problemdir. Kişinin farkındalık kazabilmesi bu durumu önlemesi veya yönetilmesi için çok önemlidir. Sosyal medya üzerinde en çok hangi uygulama üzerinde vakit geçiriliyor, hangi içerikler daha çok dikkat çekiyor ve bunlardan dolayı günün çoğunluğu nasıl geçiyor, öncesinde gözlemlenmelidir. Sosyal medya platformlarından ilk etapta uzaklaşabilmek veya yönetebilmek için kişinin bunlar için bir sınırlayıcı kurması etkili bir adım olacaktır. Ancak sınır koyulmasına rağmen eğer ki kişi uyma problemi yaşıyor ve bağımlılık döngüsü içerisinde devam ediyorsa o zaman bu konuda bir uzmandan konuyla ilgili destek almayı düşünebilir.
Sosyal medya bağımlılığı, kişinin hayatında, sosyal ilişkilerinde, okulda veya iş yerinde, arkadaşlık veya aile ilişkilerinde ve daha birçok konuda olumsuz etkiler gösterebilmektedir.
Bu nedenle kişi kendi çabası ile bu durumu yönetemiyor ise destek almaktan çekinmemelidir. Uzman, bu konuda kişinin farkındalık kazanabilmesine, bağımlılığı tetikleyen durumları fark etmesine ve durumu yönetebilme becerisi kazanabilmesi konusunda rehberlik edecektir. Kişi böylelikle daha sağlıklı daha dengeli bir yaşam sürdürecektir.
Sosyal Medya Bağımlılığı Terapi Yöntemi
Sosyal medya bağımlılığı için bilişsel davranışçı terapi sıklıkla uygulanan etkili bir terapi yöntemidir. Bilişsel davranışçı terapi kişinin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını anlamalarına ve bunları yönetebilmelerine yardımcı olur.
Bilişsel davranışçı terapi sosyal medya bağımlılığı ile ilgili düşünce kalıplarını tanımak ve fark etmek üzerine kullanılır. Bu terapi, kişinin bu yöndeki duygularını ve davranışlarını ele alır.
Sosyal medya bağımlılığını etkileyen ve arttıran faktörleri tanımlamak çok önemlidir. Bilişsel davranışçı terapi kişinin hangi durumlar altında veya hangi duygusal durumlara maruz kaldığında bağımlılık davranışına yöneliyor bunu belirlemeye yardımcı olur.
Bilişsel davranışçı terapi, bağımlılık davranışını değiştirmeye odaklanır. Kişinin sosyal medya bağımlılığının önüne geçebileceği veya azaltabileceği stratejiler geliştirmesine veya yönetebilmesi için beceriler geliştirmesine olanak tanır.
Aynı zamanda bilişsel davranışçı terapi bu bağımlılığın üstesinden gelebilmek için kişide öz disiplin becerisini geliştirmeye odaklanır. Kendi duygu ve dürtülerini yönetebilmek için beceriler geliştirmesini sağlar. Kişi sosyal medya bağımlılığının önüne geçebilmek için gerçekçi olan hedefler ile ilerlemelidir. Terapi bu noktada kişiye gerçekçi hedefler koyabilmesi adına da rehberlik eder.
Her kişi için sosyal medya bağımlılığının etkileri ve tetikleyicileri farklıdır. Bu sebepten terapi yöntemi ve terapi planı kişiye özel planlanmalıdır. Terapi süresi boyunca kişinin kendi emeği, ailesinin ve sosyal çevresinin desteği de çok önemlidir.
Psikolog Enes Dinçer, Eskişehir’de kendi özel psikoterapi merkezinde danışanları için özel terapi hizmeti vermektedir.